ปลวกคืออะไร? โครงสร้างสังคม วงจรชีวิต และแนวทางจัดการปลวกอย่างถูกวิธี

ปลวกเป็นแมลงสังคมที่ก่อให้เกิดความเสียหายกับอาคารและบ้านเรือนเป็นจำนวนมาก โดยจัดอยู่ในอันดับ Isoptera และเป็นหนึ่งในปัญหาหลักด้านโครงสร้างที่เจ้าของบ้านและอาคารในประเทศไทยพบมากที่สุดในปัจจุบัน เนื่องจากปลวกสามารถทำลายไม้ โครงสร้าง และวัสดุที่มีเซลลูโลสเป็นส่วนประกอบได้อย่างต่อเนื่องโดยที่มองไม่เห็นจากภายนอก

โครงสร้างสังคมของปลวก และบทบาทของแต่ละวรรณะ

ปลวกแบ่งออกเป็น 3 วรรณะหลัก ได้แก่ วรรณะกรรมกร วรรณะทหาร และวรรณะสืบพันธุ์ ซึ่งแต่ละวรรณะมีลักษณะลำตัวและบทบาทหน้าที่ภายในรังที่แตกต่างกันอย่างชัดเจน

วรรณะกรรมกรหรือปลวกงาน มีลำตัวสีขาว น้ำตาลแดงจนถึงดำ ขึ้นอยู่กับชนิดของปลวก ไม่มีตา และใช้หนวดเป็นอวัยวะรับความรู้สึก ทำหน้าที่ดูแลไข่ สร้างและซ่อมแซมรัง ทำความสะอาด รวมถึงสร้างทางเดินไปหาอาหาร และหาอาหารเลี้ยงปลวกวรรณะอื่น ๆ ซึ่งปลวกงานคิดเป็นสัดส่วนมากถึงประมาณ 90% ของประชากรปลวกภายในรัง และเป็นกลุ่มที่ก่อให้เกิดความเสียหายต่อบ้านเรือนโดยตรง

วรรณะทหารหรือปลวกทหาร มีกรามขนาดใหญ่ 1 คู่ สีเข้มยื่นออกไปด้านหน้า บางชนิดพัฒนาเป็นงวง ทำหน้าที่ต่อสู้และป้องกันศัตรูไม่ให้เข้ามารบกวนไข่และปลวกภายในรัง

วรรณะสืบพันธุ์ประกอบด้วยราชาปลวกและราชินีปลวก หรือที่มักเรียกว่าแมลงเม่าในช่วงมีปีก โดยราชินีปลวกมีบทบาทสำคัญในการวางไข่ ซึ่งในช่วงเจริญวัยสามารถออกไข่ได้มากถึงวันละประมาณ 30,000 ฟอง พร้อมทั้งปล่อยฟีโรโมนเพื่อควบคุมพฤติกรรมและโครงสร้างของสังคมปลวกภายในรัง

วงจรชีวิตของปลวก และเหตุผลที่ปลวกเพิ่มจำนวนได้รวดเร็ว

ปลวกมีวงจรชีวิต 3 ระยะ ได้แก่ ระยะไข่ ระยะตัวอ่อน และระยะตัวเต็มวัย หลังการผสมพันธุ์ประมาณ 2–3 วัน ราชินีปลวกจะเริ่มวางไข่ และไข่จะฟักภายใน 7 วัน จากนั้นใช้เวลาอีกประมาณ 25 วันจึงเข้าสู่ระยะตัวหนอน

ตัวหนอนปลวกจะพัฒนาไปเป็นวรรณะต่าง ๆ โดยใช้ระยะเวลาไม่เท่ากัน ปลวกงานใช้เวลาประมาณ 55 วัน ปลวกทหารใช้เวลาประมาณ 80 วัน และใช้เวลานานถึง 2 ปีในการพัฒนาเป็นราชาปลวก ซึ่งวงจรชีวิตที่ต่อเนื่องและการวางไข่จำนวนมาก ทำให้ปลวกสามารถขยายอาณาจักรได้อย่างรวดเร็ว หากไม่มีการควบคุมหรือกำจัดอย่างถูกวิธี

การจำแนกชนิดปลวกที่พบในประเทศไทย 

การจำแนกปลวกสามารถทำได้จากหลายเกณฑ์ โดยเฉพาะด้านนิเวศวิทยาและสัณฐานวิทยา ซึ่งเป็นข้อมูลสำคัญในการเลือกวิธีป้องกันและกำจัดปลวกให้เหมาะสม

จำแนกตามที่อยู่อาศัย

• ปลวกที่อาศัยอยู่ในเนื้อไม้
• ปลวกที่อาศัยอยู่ในดิน

จำแนกตามลักษณะการกินอาหาร

• ปลวกกินเนื้อไม้
• ปลวกกินซากพืช เศษไม้ ใบไม้ และปลวกเพาะเลี้ยงเชื้อรา
• ปลวกกินดินและอินทรียวัตถุ
• ปลวกกินไลเคน

จำแนกตามจุลินทรีย์ที่ช่วยย่อยอาหาร

• ปลวกชั้นต่ำที่อาศัย Protozoa
• ปลวกชั้นสูงที่อาศัย Bacteria

สำหรับการจำแนกทางสัณฐานวิทยา จะพิจารณาจากลักษณะหัวของปลวกวรรณะทหาร ซึ่งแบ่งออกเป็น 7 วงศ์ โดยในประเทศไทยพบปลวกอยู่ 4 วงศ์หลัก ซึ่งเป็นชนิดที่ก่อให้เกิดความเสียหายต่อบ้านเรือนมากที่สุด

แนวทางจัดการปลวกอย่างถูกต้องตามหลักวิชาการ

การจัดการปลวกสามารถแบ่งออกเป็น 2 ขั้นตอนหลัก ได้แก่ ก่อนการก่อสร้าง และหลังการก่อสร้าง ซึ่งเป็นแนวทางที่ผู้เชี่ยวชาญด้านกำจัดปลวกแนะนำให้ใช้ควบคู่กัน

การจัดการปลวกก่อนการก่อสร้าง

เป็นการป้องกันไม่ให้ปลวกเข้ามาภายในพื้นที่ตั้งแต่ต้น สามารถทำได้ทั้งวิธีที่ไม่ใช้สารเคมี เช่น การเลือกใช้วัสดุที่ผ่านการอัดสารป้องกันปลวก การใช้แผ่นโลหะ ตาข่าย หรือกรวดพิเศษป้องกันปลวกใต้ดิน รวมถึงวิธีใช้สารเคมี เช่น การฉีดสารลงดินก่อนเทคอนกรีต และการติดตั้งระบบท่อสำหรับฉีดสารป้องกันปลวกใต้พื้นอาคาร

การจัดการปลวกหลังการก่อสร้าง

เป็นขั้นตอนในการกำจัดปลวกที่เกิดขึ้นแล้ว โดยต้องเริ่มจากการสำรวจพื้นที่อย่างละเอียด เช่น จุดท่อระบายน้ำ รอยแตกระหว่างไม้กับปูน พื้นผิวไม้ ฝ้าเพดาน และบริเวณที่มีความชื้นสูง จากนั้นจึงเลือกวิธีการกำจัดที่เหมาะสม เช่น การเจาะพื้นอัดสารเคมี หรือการใช้ระบบเหยื่อพิษ ซึ่งจำเป็นต้องอาศัยผู้เชี่ยวชาญเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่มีประสิทธิภาพสูงสุด

บทบาทของปลวกในระบบนิเวศ (ข้อมูลเสริมเชิงสมดุล)

แม้ปลวกจะสร้างความเสียหายต่ออาคาร บ้านเรือน และพื้นที่เกษตรกรรม แต่ในมุมมองทางนิเวศวิทยา ปลวกมีบทบาทเป็นผู้ย่อยสลายซากพืชและซากสัตว์ ช่วยเปลี่ยนอินทรียวัตถุให้กลายเป็นธาตุอาหารในดิน ส่งเสริมความอุดมสมบูรณ์ของระบบนิเวศ อย่างไรก็ตาม เมื่อปลวกเข้ามาอาศัยในพื้นที่อยู่อาศัยของมนุษย์ การควบคุมและจัดการอย่างเหมาะสมจึงเป็นสิ่งจำเป็นเพื่อป้องกันความเสียหายระยะยาว

การจัดการปลวกอย่างถูกต้องต้องอาศัยทั้งความรู้ ประสบการณ์ และระบบการป้องกันที่ได้มาตรฐาน KING Service คือผู้เชี่ยวชาญด้านกำจัดและป้องกันปลวกครบวงจร ให้บริการทั้งก่อนและหลังการก่อสร้าง ด้วยเทคโนโลยีที่ปลอดภัย ตรวจสอบพื้นที่อย่างละเอียด พร้อมระบบฉีดปลวกกระตุ้นตามรอบ ช่วยป้องกันความเสียหายระยะยาว มั่นใจได้ว่าบ้านและอาคารของคุณจะปลอดภัยจากปลวกอย่างยั่งยืน

หากคุณสนใจนวัตกรรมที่ช่วยป้องกันและกำจัดปลวกให้กับบ้านหรืออาคารสำนักงานของคุณจาก King Service สามารถติดต่อได้ที่นี่
ที่อยู่สำนักงานใหญ่ 9 ซอยกรุงเทพกรีฑา 20 แยก 10 แขวงทับช้าง เขตสะพานสูง กรุงเทพฯ 10250
โทร. : 02 320 4444
E-Mail: service@kingservice.co.th
Facebook Page: https://web.facebook.com/kingservicecenter
Line: @kingservicecenter
Youtube Channel: kingservicechannel